เกี่ยวกับเรา

เว็บไซต์ www.happyreading.in.th

ความสำคัญของการอ่านในเด็กปฐมวัย

     “การอ่าน” เป็นปัจจัยสำคัญของกระบวนการศึกษาเรียนรู้ตลอดชีวิต สร้างภูมิคุ้มกัน พัฒนาจิตใจ และพัฒนาทักษะสู่การเป็นพลเมืองที่ตื่นรู้ เพื่อร่วมสร้างสรรค์สังคมและประเทศชาติ องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ประกาศให้การรู้หนังสือเป็นสิทธิมนุษยชน เป็นพลังแห่งศักดิ์ศรี เป็นพื้นฐานความเข้มแข็งของสังคม และเป็นฐานรากของการพัฒนาที่ยั่งยืน อันจะก่อความรุดหน้าในทุกด้าน นับแต่เรื่องการดูแลสุขภาพ ความปลอดภัยด้านโภชนาการ การขจัดความยากจน ตลอดจนการสร้างเสริมการมีงานทำที่เหมาะสม

การอ่านออกเสียงให้เด็กฟังตั้งแต่ปฐมวัยช่วยสร้างความสุข ความเพลิดเพลิน ช่วยสร้างคลังคำศัพท์ การจับใจความ ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ จากข้อค้นพบของ ดร.เบตตี้ ฮาร์ต (Betty Hart) และ ดร.ท็อด ริสลีย์ (Todd Risley) แห่งมหาวิทยาลัยแคนซัส ได้ทดลองเก็บข้อมูลของครอบครัว กลุ่มตัวแทนทางเศรษฐกิจสามกลุ่ม คือ กลุ่มสวัสดิการ ชนชั้นแรงงาน และชนชั้นวิชาชีพ เป็นเวลา 4 ปี พบว่า ครอบครัวส่วนใหญ่มีสัญชาตญาณการเลี้ยงลูกที่ดี  ไม่ว่าจะอยู่ในฐานะทางเศรษฐกิจแบบใด แต่มีความแตกต่างอย่างมีผลสำคัญ คือ เด็กสี่ขวบจากชนชั้นวิชาชีพได้ยินคำศัพท์  45 ล้านคำ เด็กชนชั้นแรงงานได้ยินคำศัพท์ 26 ล้านคำ และเด็กจากชนชั้นพึ่งสวัสดิการได้ยินคำศัพท์เพียง 13 ล้านคำ นั่นหมายถึง เด็ก 1 คน มีความเหลื่อมล้ำทางกระบวนการเรียนรู้ถึง 32 ล้านคำ สอดคล้องกับงานศึกษาวิจัยของนักสังคมวิทยา จอร์จ ฟาร์กัส (George Farkas) และเคิร์ต เบรอน (Kurt Beron) ที่พบว่า เด็กจากฐานะทางเศรษฐกิจต่ำกว่าจะมีคลังคำศัพท์น้อยกว่า เมื่อเริ่มเข้าเรียนจะล้าหลังกว่าเด็กอื่น 12 – 14 เดือน เมื่อโตขึ้นก็ยังชดเชยความรู้แทบไม่ได้

สถานการณ์เด็กปฐมวัยในยุคประเทศไทย 4.0

เด็กปฐมวัย คือ เด็กช่วงอายุตั้งแต่ 0 – 6 ปี มีจำนวนประมาณ 4 ล้านคน เป็นช่วงวัยที่ระบบประสาทและสมองเจริญเติบโตในอัตราสูงสุดกว่า 80 % ของชีวิตมนุษย์ เป็นช่วงเวลาของการวางรากฐานการเรียนรู้และพัฒนาการทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม และสติปัญญาอย่างมีคุณภาพและเต็มศักยภาพ จากโครงการวิจัยเรื่อง การดูแลครอบครัวเปราะบางในสถานการณ์เปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรและสังคมไทย พบว่า ขณะที่ผู้สูงอายุมีอัตราเพิ่มขึ้น ประชากรวัยเด็กกลับมีอัตราเพิ่มขึ้นต่ำที่สุดเพียงร้อยละ 0.6 เท่านั้น ข้อมูลประชากรศาสตร์ไทย ปี พ.ศ. 2562 มีเด็กเกิดใหม่เพียง 618,193 คน และยังมีพัฒนาการสงสัยล่าช้าร้อยละ 32.5 โดยพัฒนาการด้านภาษาล่าช้าสูงขึ้นเรื่อยๆ ล่าสุดปี 2560 เฉลี่ยร้อยละ 21.60 ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาด้านอื่นๆ อาทิ การสื่อสาร อารมณ์ สังคม สติปัญญา (จินตนา  พัฒนพงษ์ และวันวิสาร์ แก้วขันแข็ง , รายงานการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทย ครั้งที่ 6  พ.ศ.2560 กลุ่มสนับสนุนวิชาการและการวิจัย สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย , 2561 , หน้า 79.)
จากการสำรวจของกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) พบว่า การที่กระทรวงสาธารณสุขเป็นองค์กรที่มีภารกิจพัฒนาและแก้ไขปัญหาเด็กพัฒนาการล่าช้าเพียงหน่วยงานเดียวนั้นไม่เพียงพอ ทุกภาคส่วน โดยเฉพาะท้องถิ่นต้องเข้าใจถึงปัญหาและต้องร่วมกันแก้ไข ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เด็กมีพัฒนาการล่าช้า มีดังนี้ 1. ปัจจัยเสี่ยงสุขภาพ เช่น การพบปัญหาการติดเชื้อมือเท้าปากภายในโรงเรียน หรือ ครอบครัวขาดความเข้าใจในการดูแลสุขภาพเด็กอย่างรอบด้าน (ร่างกาย สังคม อารมณ์ จิตใจ และสติปัญญา) เป็นต้น 2. การก้าวสู่สังคมดิจิทัล ปัจจุบันพบว่าเด็กใช้มือถือมากเกินไป มีผลกระทบต่อสมองส่วนหน้า ทำให้พัฒนาการด้านภาษาล่าช้า และมีผลกระทบโดยตรงกับพัฒนาการด้านสติปัญญา 3. การเปลี่ยนแปลงของครอบครัว ที่ปัจจุบันเป็นครอบครัวแหว่งกลาง ผู้สูงอายุรับหน้าที่เลี้ยงเด็กแทนพ่อแม่ และ 4. ความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย โดยเฉพาะด้านส่งเสริมเรื่องการกระตุ้นพัฒนาการที่สมวัยและการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ เสริมทักษะชีวิต
การที่เด็กอายุระหว่าง 0 – 4 ปี ในประเทศไทยมากถึง 1 ใน 5 คน ไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ผู้ให้กำเนิดแม้พ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ ส่งผลเสียต่อพัฒนาการของเด็ก ประกอบกับการขาดแคลนสถานรับเลี้ยงเด็กเล็กที่ราคาย่อมเยาและเข้าถึงได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 3 เดือน (เมื่อแม่ต้องกลับไปทำงานหลังครบกำหนดลาคลอด) จนถึง 3 ปี (ซึ่งเป็นเกณฑ์ที่เด็กเข้าสถานพัฒนาเด็กปฐมวัย เช่น โรงเรียนอนุบาล) ปัจจัยความเหลื่อมล้ำทางสังคม  เหล่านี้ส่งผลให้พ่อแม่ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากต้องฝากลูกไว้กับปู่ย่าตายายหรือสมาชิกคนอื่นๆ ของครอบครัวในจังหวัดบ้านเกิด และปัญหานี้มักเป็นปัญหาที่เกิดกับครอบครัวยากจนที่พ่อและแม่ต้องทำมาหากินทั้งคู่

การลงทุนในเด็กปฐมวัย

ช่วงปฐมวัยเป็นช่วงเวลาสำคัญของการพัฒนาและการสร้างพื้นฐานการเรียนรู้ของเด็กโดยเฉพาะช่วงแรกเกิดถึง 5 ปี ดังที่ศาสตราจารย์ James J. Heckman จาก University of Chicago ได้ศึกษาผลกระทบของโครงการพัฒนาเด็กปฐมวัยภายใต้ โครงการ Perry Preschool ระบุว่า การลงทุนพัฒนาเด็กปฐมวัยจะให้อัตราผลตอบแทนมากถึงร้อยละ 7 – 10 โดยพบว่า เด็กที่ได้รับการเลี้ยงดูที่ดีทั้งสารอาหารและการดูแลสุขภาพในช่วงแรกของชีวิต จะมีทักษะทางกายภาพ ความฉลาดทางสติปัญญา และความฉลาดทางอารมณ์ที่ดีกว่า รวมทั้งมีโอกาสเข้าเรียนจนถึงระดับอุดมศึกษา และในการวิจัยล่าสุด เมื่อปี พ.ศ. 2559 พบว่า การลงทุนในเด็กปฐมวัยตั้งแต่แรกเกิดถึง 5 ปี จะให้ผลตอบแทนมากถึงร้อยละ 13

ในขณะที่ ดร. ชาร์ลส์ เอ เนลสัน กล่าวว่า เด็กปฐมวัยจะเป็นช่วงเวลาของหน้าต่างแห่งโอกาส หรืออาจกล่าวได้ว่า เป็นช่วงโอกาสทองของการเรียนรู้ ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สมองมีการพัฒนาสูงสุด ที่จะส่งผลต่อสติปัญญา บุคลิกภาพ และความฉลาดทางอารมณ์ อีกทั้ง ยังสอดคล้องกับการศึกษาวิจัยในต่างประเทศที่พบว่า การได้รับโภชนาการในช่วง 1,000 วันแรกของชีวิตมีความสำคัญมากถึงร้อยละ 80 ต่อการกำหนดภาวะสุขภาพไปตลอดชีวิต ดังนั้น การลงทุนพัฒนาเด็กปฐมวัยจึงถือว่าเป็นการลงทุนที่มีความคุ้มค่าและมีความสำคัญที่สุดต่อการสร้างความเจริญก้าวหน้าของประเทศและสังคมสุขภาวะในอนาคต

จากข้อมูลพบว่า การอ่านหนังสือให้เด็กฟังอย่างมีความสุข ตั้งแต่ก่อนวัยเรียน เพราะเป็นตัวทำนายและเป็นตัวกำหนดว่า เด็กๆ จะมีความสุขกับการเรียนหรือล้มเหลว โดยในรายงานโครงการประเมินผลนักเรียนร่วมกับนานาชาติ (Programme for International Student Assessment – PISA) แสดงให้เห็นภาวะที่สัมพันธ์กันอย่างมากว่า ยิ่งตอนเด็กๆ ได้ฟังพ่อแม่อ่านออกเสียงมากเท่าไหร่ ตอนอายุ 15 ปี เด็กยิ่งทำคะแนนได้สูงขึ้นเท่านั้น และมีโอกาสเชื่อมโยงการอ่านเข้ากับประสบการณ์ความสุขในชีวิตประจำวันได้มากขึ้น โดยผลลัพธ์นี้ไม่ได้ขึ้นอยู่กับระดับรายได้ของครอบครัว  (Jim Trelease’s , READ – ALOUD HANDBOOK 8thพลังแห่งการอ่านออกเสียง , แปลโดย อสมาพร  โคมเมือง (กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ bookscape, 2562), หน้า 39.) แต่ข้อมูลสำนักงานสถิติแห่งชาติกลับพบว่ายังมีเด็กกว่า 1.1 ล้านครัวเรือน ยังขาดโอกาสเข้าถึงการอ่าน