“ก้าวที่กล้า ของห้องสมุดหนองควาย”
หมู่บ้านน้ำจำ เป็นหมู่บ้านหนึ่งในตำบลหนองควาย อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ หากเอ่ยชื่อที่นี่แล้ว หลายๆ คนคงจะไม่ค่อยรู้จักนัก แต่ที่นี่มีแหล่งเรียนรู้สำหรับเด็ก ที่น่าสนใจมากทีเดียว เพราะเป็นห้องสมุดที่ทำหน้าที่ส่งเสริมการอ่าน
จากถนนใหญ่ รถค่อยๆ เลี้ยวเข้าซอยเล็กๆ ท่ามกลางเส้นทางอันคดเคี้ยว แต่เต็มไปด้วยธรรมชาติสมบูรณ์ ทันทีที่มาถึงก็ได้พบกับห้องสมุด ลักษณะเป็นบ้านเดี่ยว แต่เต็มไปด้วยสีสัน ซึ่งหากใครเดินผ่านแถวนั้น คงต้องสะดุดตาแน่นอน หลังจากเดินเข้าไปใกล้ๆ ก็จะพบป้ายชื่อขนาดใหญ่ ติดอยู่หน้าห้องสมุด ชื่อว่า “ห้องสมุดสำหรับเด็ก และเยาวชน หนองควาย” ทันทีที่แง้มประตูเข้าไป หญิงคนหนึ่งก็เดินออกมาต้อนรับ เธอชื่อ รสสุคนธ์ ผาสุกุล หรือเรียกสั้นๆ ว่าคุณเก่ง ผู้ดูแลห้องสมุด ซึ่งวันนี้เธอกำลังเตรียมงาน เพื่อที่จะจัดกิจกรรมเล่านิทานสำหรับเด็ก ระหว่างที่รอคุณเก่งเตรียมงานอยู่นั้น เลยถือโอกาสเดินสำรวจตามมุมต่างๆ ห้องสมุดที่นี่มีชั้นวางหนังสือเรียงกันตามผนังห้อง โดยปล่อยให้พื้นที่บริเวณกลางห้อง เป็นที่สำหรับเด็กๆ อ่านหนังสือ มีการจัดปูเสื่อ เบาะ ซึ่งเหมาะแก่การพักผ่อน นอน ,นั่งอ่าน หนังสือส่วนใหญ่เป็นนิทาน วรรณกรรม นวนิยาย เรื่องสั้น นิตยสารสารคดี ซึ่งมีจำนวนมาก เนื่องจากคุณสุชาดา จักวิสุทธิ์ เจ้าของห้องสมุด เป็นผู้ก่อตั้งนิตยสารสารคดี ได้รับนิตยสารฟรีตลอดชีพ จึงนำทุกเล่มมารวมไว้ที่นี่
คุณเก่ง เล่าว่า ห้องสมุดหนองควาย ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ.2546 แต่เดิมเป็นห้องสมุดประชาชน แต่เมื่อเปิดไปสักพัก ปรากฏว่าไม่มีใครเข้ามาใช้บริการ และทราบว่าเด็กที่หนองควาย มีจำนวนมาก จึงปรับเปลี่ยนรูปแบบเป็นห้องสมุดเด็ก และเยาวชน เมื่อปี 2549 เปิดบริการเฉพาะวันเสาร์ และอาทิตย์ ตั้งแต่ 13.00 น. ถึง 17.00 น. หลังจากปรับปรุงเล้วมีเด็กๆ เข้ามาใช้บริการมากขึ้น เวลามีจัดการกิจกรรมอะไร กลุ่มผู้ปกครองก็จะให้ความร่วมมือเสมอ เช่น ช่วยกันทำอาหารมาเลี้ยงเด็กๆ ฯลฯ เพราะพวกเขาเห็นว่า ที่นี่เป็นแหล่งสร้างสรรค์ ทำให้รู้สึกสบายใจขึ้น ไม่ต้องกังวลว่าลูกๆ จะไปมั่วสุมกันที่อื่น ห้องสมุดยังเป็นที่ดูหนัง ฟังเพลงสำหรับเด็กๆ เพื่อให้เกิดการเรียนรู้หลายๆ ด้าน
“ ที่หนองควายมีเด็กชาวเขาจำนวนมาก จึงต้องเน้นสอนเรื่องการอ่านเป็นพิเศษ ในเดือนแรกจะสอนอ่านแบบคิดวิเคราะห์ เดือนถัดไปสอนเรื่องการสื่อสาร และการแสดงหุ่นมือ เนื่องจากในชุมชนมีเด็กสมาธิสั้น จำนวนค่อนข้างมาก เด็กเหล่านี้จะมีอารมณ์ฉุนเฉียว และหงุดหงิดง่าย ทางห้องสมุดหนองควายจึงจัดการบูรณาการนำศิลปะมาใช้ เพื่อบำบัดแก่เด็ก โดยการให้เด็กวาดภาพ เพื่อให้ใช้สมาธิให้มากขึ้น ถ้าเด็กคนไหนวาดภาพด้วยเรื่องราวที่น่ากลัว ก้จะเข้าไปช่วยปรับ เพื่อเป็นการปรบอารมณ์และพฤติกรรมของเด็กไปภายในตัว ” คุณเก่ง กล่าวถึงกิจกรรม
นอกจากดูแลห้องสมุดแล้ว คุณเก่งยังเป็นหนึ่งในอาสาสมัคร โครงการ “ปฏิบัติการณ์เชียงใหม่อ่าน” อีกด้วย โดยกิจกรรมที่เธอรับผิดชอบ คือ กิจกรรมตะกร้าหนังสือ โดยนำตะกร้าหนังสือไปมอบตามบ้านต่างๆ จำนวน 4-5 เล่ม ต่อบ้าน หลังจากหนึ่งสัปดาห์ผ่านไป แต่ละบ้านจะส่งต่อหมุนเวียนกันจนครบทุกบ้าน และอีกกิจกรรมหนึ่งคือ “ชมรมนักอ่าน” ซึ่งมีอาสาสมัครรุ่นเยาว์จากบ้านน้ำจำมาช่วย โดยเธอและชาวอาสาสมัครจะตระเวนไปเล่านิทานตามโรงเรียนต่างๆ วันละ 2 โรงเรียน ทั้งหมด 10 โรงเรียน ซึ่งผลตอบรับดีมาก และยังให้เด็กแต่ละโรงเรียนทำกิจกรรมรักการอ่าน โรงเรียนไหนกิจกรรมเด่น หรือน่าสนใจ ก็จะคัดเลือกไปเข้าค่ายรักการอ่าน ที่ค่ายคุณธรรมวัดอุโมงค์ ในเดือนตุลาคมนี้อีกด้วย
แม้ห้องสมุดหนองควายจะเป็นเพียงแหล่งความรู้เล็กๆ แต่มีคุณค่าอย่างยิ่งในสายตาของคนในชุมชน นับเป็นตัวอย่างการส่งเสริมการเรียนรู้ ที่ริเริ่มจากคนเล็กๆ เปิดบ้านของตัวเอง และพัฒนากลายเป็นห้องสมุด ที่เผื่อแผ่แก่คนในชุมชน และกำลังขยับก้าว เพื่อปฏิบัติการให้เกิดการอ่านไปทั่วเชียงใหม่ ร่วมสนับสนุนก้าวสำคัญครั้งนี้ได้ที่ www.njoyreading.com