นักแปลนาม”ภัควดี”

 

ในบรรดานักแปลวรรณกรรมเมืองไทย ภัควดี วีระภาสพงษ์ อยู่แถวหน้าคนหนึ่ง มีผลงานแปลเด่นๆ มากมาย อาทิ "สมัญญาแห่งดอกกุหลาบ" ของ อุมแบร์โต เอโก, "แผ่นดินของชีวิต" "ผู้สืบทอด" "รอยย่างก้าว" ของ ปรามูเดีย อนันตา ตูร์ 

 

โดยเฉพาะผลงานหลายเล่มของ มิลาน คุนเดอรา อย่างเช่น "ความเบาหวิวเหลือทนของชีวิต" "ความเขลา" "อมตะ" และ "รักชวนหัว" 

 

ภัควดี ทำงานแปลมากว่า 20 ปี แต่เพิ่งมายอมรับตัวเองเป็นคนแปลหนังสือเมื่อเร็วๆ นี้ โดยประกาศตัวว่า 

 

"เป็นนักแปลที่มีวาระซ่อนเร้นทางการเมือง" 

 

เธอให้สัมภาษณ์นิตยสาร "สารคดี" ฉบับก.ย.ว่า ก่อนจับงานแปล เป็นนักอ่านตัวยงตั้งแต่เด็ก สมัยมัธยมอ่านหนังสือทุกประเภท ตั้งแต่วรรณคดีเช่น รามเกียรติ์ พระอภัยมณี อิเหนา 

 

ตลอดจนนิยายนักสืบ วรรณกรรมเชิงปรัชญา วรรณกรรมเชิงสังคมการเมืองของ จิตร ภูมิศักดิ์, เสนีย์ เสาวพงศ์, วัฒน์ วรรลยางกูร 

 

หรือแม้กระทั่งนิยายกำลังภายในของ "กิมย้ง" และ "โก้วเล้ง" 

 

แต่หนังสือที่มีอิทธิพลต่อความคิด คือ "ปาจารยสาร" และ "โลกหนังสือ" 

 

อิทธิพลจากหนังสือ ส่งผลให้นักแปลสาวปฏิเสธระบบการศึกษาในโรงเรียน 

 

แต่ก็ด้วยอิทธิพลจากหนังสือ "โสกราตีส" ที่นักแปลรุ่นพี่ พจนา จันทรสันติ แนะนำให้อ่าน กลายเป็นแรงบันดาลใจให้สอบเอ็นทรานซ์เข้าคณะศิลปศาสตร์ ธรรมศาสตร์ สาขาปรัชญา ก่อนจะต่อปริญญาโท คณะปรัชญา จุฬาฯ พร้อมเริ่มแปลหนังสือไปด้วย 

 

"ความเรียงว่าด้วยเรื่องครอบครัว" ของ จี.เค.เชสเตอร์ตัน เป็นงานแปลชิ้นแรกที่ได้รับการตีพิมพ์ในนิตยสาร "บานไม่รู้โรย" ที่มี สุชาติ สวัสดิ์ศรี เป็นบรรณาธิการ 

 

ภัควดี บอกว่า นักแปลเปรียบเสมือนนักแสดงไร้เวที แต่การแปลมีความสำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ ดังนั้นภารกิจของเธอจึงไม่ใช่เรื่องล้อเล่น 

 

"นักเขียนท่านหนึ่งกล่าวว่า นักแปลที่ดีต้องมีคุณสมบัติ 2 อย่างในตัวและต้องมีควบคู่กัน ด้านหนึ่ง คุณต้องมีความเป็นบัณฑิตอย่างที่สุด อีกด้านหนึ่งคุณต้องเป็นคนที่โง่บัดซบเลยที่มาทำงานนี้" 

 

ความเป็นบัณฑิตก็คือ ผู้ใฝ่รู้ในทุกเรื่อง 

 

ความโง่บัดซบ คือ บ่อเกิดแห่งความเพียร 

 

แล้ว "หัวใจ" ของการทำงานแปลในความคิดของภัควดีเป็นอย่างไร 

 

เธอตอบว่า ต้องมีความชอบก่อนเป็นอันดับแรก มีความต้องการจะถ่ายทอดให้คนอื่นรู้ในสิ่งที่เราอ่าน หรือได้รู้สึกในสิ่งที่เรารู้สึกเวลาอ่าน จะแปลงานของใคร อ่านงานของคนนั้นให้มากที่สุด เพื่อทำความเข้าใจโลกทัศน์ของเขา แล้วมองโลกด้วยสายตาของผู้เขียน 

 

ที่สำคัญคือต้องมีวินัยในตัวเอง 

 

นักแปลสาวคนดัง ให้คำนิยามของนักแปลที่ดีว่า 

 

"คือ คนที่สามารถผลักดันพรมแดนทางภาษาของตัวเองให้ขยายออกไป เพื่อที่จะรับโลกทัศน์ของชนชาติอื่น หรือวัฒนธรรมอื่นให้เข้ามาอยู่ในโลกทัศน์ของเรา" 

 

นอกจากงานแปลด้านวรรณกรรม ภัควดียังมีผลงานแปลในแนววิพากษ์ สังคม เศรษฐกิจ การเมืองต่างประเทศด้วย 

 

เป็นงานแปลทางวิชาการที่เธอบอกว่า มีวาระทางการเมืองซ่อนเร้น!