งานวิจัย : ปัจจัยในการเสนอข่าวสารผิดพลาดและการยอมรับของหนังสือพิมพ์

อภิชาต ศักดิเศรษฐ์ (2542) นิสิตปริญญาโท สาขาการหนังสือพิมพ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ทำวิจัยเรื่อง ปัจจัยในการเสนอข่าวสารผิดพลาดและการยอมรับของหนังสือพิมพ์ และยังศึกษารวมถึงการแก้ไขความผิดพลาดที่เกิดขึ้น โดยวิเคราะห์เนื้อหาจากกรณีศึกษาการเสนอข่าวผิดพลาด ในหนังสือพิมพ์รายวันในช่วงปี พ.ศ. 2542 รวม 9 ชื่อฉบับ รวม 18 กรณี และการสัมภาษณ์เชิงลึกนักหนังสือพิมพ์ระดับบรรณาธิการจากหนังสือพิมพ์ 9 ชื่อฉบับ ผู้ได้รับผลกระทบจากการเสนอข่าวผิดพลาด 9 คน และนักวิชาการด้านสื่อสารมวลชน 2 คน ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์มี 3 ประเภทคือ 1. การใช้ภาษา 2. การตีความหรือหยิบประเด็น และ3. การอ้างอิงแหล่งข่าวหรือข้อมูล ปัจจัยที่ทำให้เกิดความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์ ประกอบด้วย นักข่าว แหล่งข่าว เงื่อนไขเวลา และนโยบายองค์กร ทั้งนี้นักข่าวถือเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้เกิดความผิดพลาด โดยมีปัจจัยแวดล้อมสำคัญคือ มาตรฐานทางวิชาชีพ และวัฒนธรรมทางสังคม เป็นตัวกำหนดเชื่อมโยงถึงนโยบายองค์กรที่มีบทบาทอย่างสูง ในการชี้นำการทำงานของนักข่าว สำหรับเงื่อนไขการยอมรับหรือไม่ยอมรับผิดเมื่อหนังสือพิมพ์เสนอข่าวผิดพลาดขึ้นอยู่กับจิตสำนึกของนักหนังสือพิมพ์เองเป็นสำคัญ โดยจะพิจารณาถึงข้อเท็จจริงในแต่ละกรณี ผู้ได้รับผลกระทบนโยบายองค์กร รวมทั้งกฎเกณฑ์ข้อบังคับทางกฎหมายและจริยธรรม

อภิชาต ศักดิเศรษฐ์. (2542).ปัจจัยในการเสนอข่าวสารผิดพลาดและการยอมรับของหนังสือพิมพ์. วิทยานิพนธ์ นศ.ม. (การหนังสือพิมพ์). กรุงเทพฯ :บัณทิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. อาจารย์ที่ปรึกษา:อาจารย์ สุกัญญา สุดบรรทัด

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่ทำให้เกิดความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์ รวมถึงการแก้ไขความผิดพลาดที่เกิดขึ้น งานวิจัยนี้เป็นการวิเคราะห์เนื้อหาจากกรณีศึกษาการเสนอข่าวผิดพลาด ในหนังสือพิมพ์รายวันในช่วงปี พ.ศ. 2542 รวม 9 ชื่อฉบับ รวม 18 กรณี และการสัมภาษณ์เชิงลึกนักหนังสือพิมพ์ระดับบรรณาธิการจากหนังสือพิมพ์ 9 ชื่อฉบับ ผู้ได้รับผลกระทบจากการเสนอข่าวผิดพลาด 9 คน และนักวิชาการด้านสื่อสารมวลชน 2 คน

ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์มี 3 ประเภทคือ 1. การใช้ภาษา 2. การตีความหรือหยิบประเด็น และ 3. การอ้างอิงแหล่งข่าวหรือข้อมูล ปัจจัยที่ทำให้เกิดความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์ ประกอบด้วย นักข่าว แหล่งข่าว เงื่อนไขเวลา และนโยบายองค์กร ทั้งนี้นักข่าวถือเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้เกิดความผิดพลาด โดยมีปัจจัยแวดล้อมสำคัญคือ มาตรฐานทางวิชาชีพ และวัฒนธรรมทางสังคม เป็นตัวกำหนดเชื่อมโยงถึงนโยบายองค์กรที่มีบทบาทอย่างสูง ในการชี้นำการทำงานของนักข่าว ส่วนแหล่งข่าวหรือเงื่อนไขเวลา เป็นเพียงปัจจัยส่วนหนึ่งในกระบวนการผลิตข่าวสาร ที่สามารถควบคุมได้โดยนักข่าว สำหรับเงื่อนไขการยอมรับหรือไม่ยอมรับผิดเมื่อหนังสือพิมพ์เสนอข่าวผิดพลาด ขึ้นอยู่กับจิตสำนึกของนักหนังสือพิมพ์เองเป็นสำคัญ โดยจะพิจารณาถึงข้อเท็จจริงในแต่ละกรณี ผู้ได้รับผลกระทบนโยบายองค์กร รวมทั้งกฎเกณฑ์ข้อบังคับทางกฎหมายและจริยธรรม โดยรูปแบบที่หนังสือพิมพ์ใช้ในการยอมรับผิดคือ การลงจดหมายโต้แย้ง ประกาศชี้แจง ลงข่าวแก้ไขล้อมกรอบขออภัย และยุติการเสนอเนื้อหาที่ผิดพลาด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเจรจาต่อรองกับผู้เสียหายเป็นสำคัญ

ส่วนรูปแบบการไม่ยอมรับผิดประกอบด้วย การไม่เสนอคำชี้แจงจากผู้โต้แย้ง เสนอข่าวหรือข้อความตอบโต้ผู้โต้แย้ง และเสนอข่าวหรือข้อความยืนยันในข้อเท็จจริงเดิมต่อไป ในประเด็นวิธีการป้องกันความผิดพลาดในการเสนอข่าวสาร บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ ผู้ได้รับผลกระทบและนักวิชาการ เห็นรวมกันว่า จะต้องเร่งปรับปรุงมาตรฐานวิชาชีพเพื่อพัฒนาคุณภาพของนักข่าว ให้มีความรู้ ความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงานข่าวอย่างแท้จริง ทั้งนี้ผู้ได้รับผลกระทบและนักวิชาการเสนอว่า ถึงเวลาที่ผู้ประกอบวิชาชีพหนังสือพิมพ์จะต้องมีใบประกอบอาชีพตามกฎหมาย