วัฒนธรรมส่งเสริมการอ่าน : อ่านหนังสือ อ่านคน อ่านสังคม

     

      วรรณกรรมหลายเล่ม ทั้งที่เขียนและตีพิมพ์มานับร้อยๆ ปี น่าประหลาดที่ว่า แม้โลกหมุนเวียนเปลี่ยนแปลงไป กลับสามารถนำมาอ่านโดยไม่ขึ้นกับเวลาหรือยุคสมัย  มีคุณค่าอะไรซุกซ่อนอยู่ในหนังสือเหล่านั้นที่ได้รับความนิยมอยู่เสมอ หรือถูกจัดให้เป็นหนังสืออ่านนอกเวลาสำหรับนักเรียนนักศึกษา?  ด้วยเหตุผลกลใด เหล่านักศึกษาแพทย์ปีสุดท้ายของฮาร์เวิร์ดจึงต้องศึกษาวรรณกรรมคลาสสิกของโลกก่อนที่จะสำเร็จเป็นแพทย์
      ปลายปี 2552 ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้มีการพูดคุยและอ่านส่วนหนึ่งของหนังสือร่วมกันในหัวข้อ  “อ่าน 1984 ทำไมเรารักพี่เบิ้ม” จากเรื่อง 1984 วรรณกรรมแนวการเมืองของจอร์จ ออร์เวล ผู้เขียนหนังสือชื่อดังอีกเรื่อง Annimal Farm แม้ว่า 1984 จะเขียนขึ้นในยุคสงครามเย็น (50 ปีมาแล้ว) และเป็นจินตนาการถึงโลกในอนาคตของผู้เขียน แต่เนื้อหากลับมีความคล้ายคลึงกับปรากฏการณ์ความวุ่นวายทางการเมืองที่เกิดขึ้นในสังคมไทย  ผู้แปล นักวิชาการ นักละครผู้มาแสดงการอ่าน และนักอ่านทั่วไปจึงมารวมตัวกันพูดคุย ต่อยอดความคิดจากหนังสือที่อ่าน
     สังคมใน 1984 เป็นสังคมรวมศูนย์ในลักษณะเผด็จการ  ตัวเอกในเรื่องผจญชะตากรรมในแง่การถูกจำกัดสิทธิเสรีภาพของปัจเจกชน  ห้ามคิด ห้ามแสดงพฤติกรรมที่แตกต่างไปจากคนส่วนใหญ่  มีตำรวจความคิดคอยสอดแนมพลเมือง พร้อมทั้งโทษทัณฑ์อันรุนแรงและปิดลับสำหรับผู้ที่ได้ชื่อว่า อาชญากรรมทางความคิด
     สิ่งที่ได้จากการพูดคุยต่อยอดของหนังสือเล่มนี้ก็คือ การขบคิดท้วงถามถึงระบบการปกครองแบบประชาธิปไตย  ซึ่งยึดถือและเลือกแล้วสำหรับประเทศเรา  มีการตั้งคำถามต่อเรื่องความเท่าเทียมและเสรีภาพ จากประเด็นของนักวิชาการที่ว่า หากปราศจากความเท่าเทียม เสรีภาพของแต่ละคนย่อมไม่เท่ากัน  จนถึงเรื่องกฎหมู่ ความกลัวเมื่อประพฤติปฏิบัติต่างจากคนอื่น ว่าส่งเสริมความเป็นประชาธิปไตยหรือไม่  มีกฎหมายหรือการควบคุมจากรัฐมากแค่ไหนที่กีดกั้นเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของประชาชน  ตลอดจนบทลงโทษที่รุนแรงสำหรับผู้กระทำผิดทางความคิดโดยเทียบเคียงกับสิ่งที่ปรากฏในหนังสือ
     ด้วยเหตุว่า หนังสือสามารถสืบย้อนกลับมาหามนุษย์ได้ทุกมิติ  ทั้งในระดับปัจเจก และปัจเจกที่อยู่ในสังคมซึ่งมีสภาพเงื่อนไขต่างๆ  นโยบายของเหล่าคณาจารย์คณะแพทย์แห่งมหาวิทยาลัยฮาเวิร์ดมาจากความคิดที่ว่า วรรณกรรมชั้นดีนั้นจะช่วยให้ว่าที่แพทย์หนุ่มสาวทั้งหลายได้เข้าอกเข้าใจจิตใจเบื้องลึกของมนุษย์ซึ่งต้องเผชิญกับความทุกข์ยากในแบบต่างๆ  เพื่อว่า เมื่อเขาเหล่านั้นจบออกไปจะได้ไม่มองร่างกายผู้ป่วยเป็นเพียงจักรกล และตนทำหน้าที่ช่างซ่อมเท่านั้น
    ส่วนจากการอ่าน 1984 นั้นก็บอกว่า หากต้องการส่งเสริมให้คนอ่านหนังสือแล้ว เราจำเป็นต้องเปิดพื้นที่ว่างทางความคิดด้วย  เพราะหนังสือที่ดีย่อมเชื้อเชิญผู้คนให้ขบคิดตั้งคำถาม ไม่ใช่เชื่อ และเพลิดเพลินกับเนื้อเรื่องแต่เพียงอย่างเดียว
                        
 ภาพจาก :http://oknation.net/