งานวิจัย : ภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ จากเรื่องสั้นที่เข้ารอบสุดท้ายของการประกวดชิงรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนระหว่างปี พ.ศ. 2536-2545

ทิพย์โชค  ไชยวิศิษฎ์กุล (2549)นิสิตปริญญาโท  สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ได้ทำวิจัยเรื่องภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ จากเรื่องสั้นที่เข้ารอบสุดท้ายของการประกวดชิงรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนระหว่างปี พ.ศ. 2536-2545. ผลการศึกษาพบว่ามีภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ 12ด้าน คือ 1. ด้านจริยธรรม คนกรุงเทพฯ ขาดจริยธรรมมากขึ้น 2. ด้านเทคโนโลยี หากใช้เทคโนโลยีมากเกินไปก็จะทำให้แรงงานมนุษย์ด้อยความสำคัญลง 3. ด้านค่านิยม คนกรุงเทพฯ รับค่านิยมจากตะวันตก และยึดติดกับวัตถุนิยม 4. ด้านครอบครัว ปัญหาครอบครัวต่างๆ ที่ก่อให้เกิดการหย่าร้าง 5. ด้านอาชญากรรม ความไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของคนกรุงเทพฯ 6. ด้านเศรษฐกิจ ปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ 7. ด้านการขายบริการทางเพศ กลุ่มผู้ขายบริการส่วนใหญ่ประกอบอาชีพนี้ด้วยความสมัครใจ เพราะต้องการเงินไปตอบสนองความต้องการทางวัตถุ 8. ด้านการจราจรติดขัด 9.ด้านการเมือง การปกครองของประเทศไทยยังไม่เป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง 10. ด้านสิ่งแวดล้อม 11. ด้านความเชื่อ คนในสังคมบางกลุ่มก็ยังมีความเชื่อด้านไสยศาสตร์อยู่ 12. ด้านศาสนา พฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของพระสงฆ์ที่ปลุกเสกเครื่องรางของขลัง และใบ้หวย เพื่อนำเงินบริจาคมาใช้ตอบสนองความต้องการทางวัตถุ

ทิพย์โชค  ไชยวิศิษฎ์กุล. (2549). ภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ จากเรื่องสั้นที่เข้ารอบสุดท้ายของการประกวดชิงรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนระหว่างปี พ.ศ. 2536-2545, ปริญญานิพนธ์ ศศ.ม. (ภาษาไทย). กรุงเทพฯ : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. คณะกรรมการควบคุม : รองศาสตราจารย์อัครา  บุญทิพย์, อาจารย์บรรพต  ศิริชัย.

ผลการศึกษาภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ จากเรื่องสั้นที่เข้ารอบสุดท้ายของการประกวดชิงรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนระหว่างปี พ.ศ. 2536-2545 พบว่ามีภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ 12ด้าน คือ

1. ด้านจริยธรรม สะท้อนให้เห็นว่าคนกรุงเทพฯ ขาดจริยธรรมมากขึ้น เพราะสภาพสังคมที่มีการแข่งขันกันสูง ทำให้คนในสังคมทำเพื่อผลประโยชน์ของตนโดยไม่สนใจความเดือดร้อนของผู้อื่น

2. ด้านเทคโนโลยี สะท้อนให้เห็นว่าการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยส่วนดีคือช่วยผ่อนแรงงานมนุษย์แต่หากใช้มากเกินไปก็จะทำให้แรงงานมนุษย์ด้อยความสำคัญลง

3. ด้านค่านิยม สะท้อนให้เห็นว่าคนกรุงเทพฯ รับค่านิยมจากตะวันตกเข้ามาใช้มากขึ้น และยึดติดกับวัตถุนิยม บางครั้งอาจมองข้ามค่านิยมที่ดีงามของคนไทย

4. ด้านครอบครัว สะท้อนให้เห็นปัญหาครอบครัวต่างๆ ที่เป็นสาเหตุให้เกิดการหย่าร้าง และเมื่อเกิดการหย่าร้างแล้วจะทำให้เด็กมีปัญหา

5. ด้านอาชญากรรม สะท้อนให้เห็นความไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของคนกรุงเทพฯ ที่เกิดกับคนทุกเพศ ทุกวัย

6. ด้านเศรษฐกิจ สะท้อนภาพปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำที่ทำให้ประเทศไทยต้องกู้ยืมเงินจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) เพื่อเข้ามาแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ และผลจากปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำทำให้คนในสังคมตกงานมากขึ้น

7. ด้านการขายบริการทางเพศ สะท้อนภาพของกลุ่มผู้ขายบริการที่มีทั้งเพศหญิง และเพศชาย มาจากหลายสาขาอาชีพ โดยเฉพาะกลุ่มนักศึกษาส่วนใหญ่ประกอบอาชีพนี้ด้วยความสมัครใจ เพราะต้องการเงินไปตอบสนองความต้องการทางวัตถุ

8. ด้านการจราจรติดขัด สะท้อนภาพการจราจรติดขัดเพราะจำนวนรถยนต์ที่เพิ่มขึ้น และการตัดถนนที่ขาดการวางผังเมืองที่ดี ประกอบกับผู้ขับขี่ขาดระเบียบวินัยจึงทำให้การจราจรติดขัดมากขึ้น

9. ด้านการเมือง สะท้อนให้เห็นว่าการปกครองของประเทศไทยยังไม่เป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง เพราะรัฐบาลใช้อำนาจเผด็จการในการออกคำสั่ง ประชาชนขาดความเข้าใจ และละเลยสิทธิหน้าที่ของตน

10. ด้านสิ่งแวดล้อม สะท้อนให้เห็นปัญหาแผ่นดินทรุดตัวในเมืองกรุงเทพฯ มาจากการสูบน้ำบาดาลขึ้นมาใช้ และเพิ่มน้ำหนักบนผิวดิน ส่วนปัญหาควันพิษจากโรงไฟฟ้า เกิดขึ้นเพราะโรงไฟฟ้าไม่ติดตั้งระบบกรองอากาศ

11. ด้านความเชื่อ สะท้อนให้เห็นว่าแม้สังคมจะเจริญด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยแต่คนในสังคมบางกลุ่มก็ยังมีความเชื่อด้านไสยศาสตร์และพิธีกรรมอยู่

12. ด้านศาสนา สะท้อนให้เห็นพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของพระสงฆ์ที่ปลุกเสกเครื่องรางของขลัง และใบ้หวย เพื่อนำเงินบริจาคมาใช้ตอบสนองความต้องการทางวัตถุ ซึ่งภาพสะท้อนในด้านต่างๆ เหล่านี้ส่วนมากเป็นข้อมูลที่เกิดขึ้นจริงในสังคม แต่ยังมีบางส่วนที่เป็นภาพสะท้อนที่ผู้เขียนจินตนาการขึ้นว่าน่าจะเกิดขึ้นจริงในสังคมได้ในไม่ช้าและภาพสะท้อนทั้งหมดเป็นภาพสะท้อนที่เป็นปัญหาสังคมมากกว่าเป็นภาพสะท้อนที่ดี

จากภาพสะท้อนสังคมกรุงเทพฯ ดังกล่าว ทำให้เรื่องสั้นมีบทบาทต่อสังคมหรือผู้อ่านด้านความคิด คือทำให้ผู้อ่านมองเห็นสภาพปัญหา สาเหตุของปัญหาและแนวทางในการแก้ปัญหาต่อไป