งานวิจัย : กระบวนทัศน์ความยากจน : ภาพสะท้อนที่ปรากฎในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย

เจด็จ  คชฤทธิ์  (2548) นิสิตปริญญาโท  สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ได้ทำวิจัยเรื่องกระบวนทัศน์ความยากจน : ภาพสะท้อนที่ปรากฎในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย(พ.ศ.2501-2545)  โดยศึกษากระบวนทัศน์ความยากจนที่ปรากฎในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย พ.ศ.2501-2545 จากผลงานของนักเขียน 34คน จำนวน 128เรื่อง ในด้านลักษณะความยากจนสาเหตุความยากจน ผลกระทบจากความยากจน และแนวทางในการแก้ปัญหาความยากจน ผลการศึกษาพบว่า ในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย ปรากฎภาพสะท้อนลักษณะของความยากจน 4 มิติ ดังนี้ 1. จนทรัพย์สิน สะท้อนให้เห็นถึงภาวะอัตคัดคัดสนและขาดแคลนวัตถุปัจจัยที่มีความจำเป็นต่อการดำรงชีวิต 2. จนโอกาส สะท้อนให้เห็นถึงการไม่สามารถเข้าถึงบริการสาธารณะ บริการสังคม ตลอดจนทรัพยากร  3. จนอำนาจ สะท้อนให้เห็นถึงภาวะของปัจเจกบุคคลและกลุ่มบุคคลที่ไร้สิทธิ์ ไร้เสียง ไร้อำนาจต่อรอง ไม่มีส่วนร่วมทางการเมือง 4. จนศักดิ์ศรี สะท้อนให้เห็นถึงภาวะของปัจเจกบุคคลและกลุ่มบุคคลที่ถูกหลู่เกียรติ เหยียดหยามไม่เป็นที่ยอมรับ

เจด็จ  คชฤทธิ์. (2548). กระบวนทัศน์ความยากจน : ภาพสะท้อนที่ปรากฎในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย (พ.ศ.2501-2545). ปริญญานิพนธ์ ศศ.ม. (ภาษาไทย). กรุงเทพฯ : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ คณะกรรมการควบคุม : รองศาสตราจารย์ไพบูลย์  ดวงจันทร์, อาจารย์วินัย  ภู่ระหงษ์

ปริญญานิพนธ์ฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษากระบวนทัศน์ความยากจนที่ปรากฎในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย พ.ศ.2501-2545 จากผลงานของนักเขียน 34คน จำนวน 128เรื่อง ในด้านลักษณะความยากจนสาเหตุความยากจน ผลกระทบจากความยากจน และแนวทางในการแก้ปัญหาความยากจน โดยใช้วิธีการวิจัยเอกสารและเสนอผลงานการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ในเรื่องสั้นไทยร่วมสมัย ปรากฎภาพสะท้อนลักษณะของความยากจน 4 มิติ ดังนี้

จนทรัพย์สิน สะท้อนให้เห็นถึงภาวะอัตคัดคัดสนและขาดแคลนวัตถุปัจจัยที่มีความจำเป็นต่อการดำรงชีวิต ได้แก่ เงินรายได้ ที่อยู่อาศัย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค

จนโอกาส สะท้อนให้เห็นถึงการไม่สามารถเข้าถึงบริการสาธารณะ บริการสังคม ตลอดจนทรัพยากร และปัจจัยการผลิตที่มีความจำเป็นพื้นฐานต่อการสร้างความมั่นคงในระดับมาตรฐานของชีวิต ได้แก่การศึกษา การรักษาพยาบาล สาธารณูปโภคพื้นฐานและการคุ้มครอง ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน

จนอำนาจ สะท้อนให้เห็นถึงภาวะของปัจเจกบุคคลและกลุ่มบุคคลที่ไร้สิทธิ์ ไร้เสียง ไร้อำนาจต่อรอง ไม่มีส่วนร่วมทางการเมือง และการได้รับผลจากการกระทำของผู้ที่มีอำนาจเหนือกว่าทั้งอำนาจรัฐและอำนาจทุน

จนศักดิ์ศรี สะท้อนให้เห็นถึงภาวะของปัจเจกบุคคลและกลุ่มบุคคลที่ถูกหลู่เกียรติ เหยียดหยามไม่เป็นที่ยอมรับของสังคม ได้รับการปฏิบัติในสังคมอย่างไม่เสมอภาค ถูกแบ่งแยกแตกต่างถูกเบียดขับให้ออกห่าง ถูกเหยียดชนชั้น เหยียดอาชีพ และถูกละเลยจากสังคมจนทำให้ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างเป็นปกติสุขเยี่ยงสามัญชนทั่วไป อันประกอบไปด้วย กลุ่มอาชีพกรรมกรหรือแรงงานรับจ้างกลุ่มผู้ประกอบการอาชีพอิสระหรือผู้ที่ทำงานให้ตนเอง และกลุ่มผู้ที่อยู่นอกกำลังแรงงาน

ในด้านสาเหตุของความยากจน สะท้อนให้เห็นถึงสาเหตุของความยากจนทั้งมิติทางเศรษฐกิจและมิติทางสังคม อันประกอบไปด้วย ทัศนคติและท่าทีต่อชีวิต ภาวะความเจ็บป่วยและความผิดปกติทางร่างกาย โครงสร้างความสัมพันธ์ที่ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคม การขาดแคลนปัจจัยการผลิต และการประสบภัยแล้งและความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ

ในด้านผลกระทบจากความยากจน สะท้อนให้เห็นว่าภาวะความยากจนเป็นภาวะเชิงพลวัตที่มีอิทธิพลก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมาอีกมาก อันประกอบไปด้วย ปัญหาทุพโภชนาการและความผิดปกติของร่างกาย ปัญาสุขภาพจิตและท่าทีต่อชีวิต ปัญหาความขัดแย้งและช่องว่างระหว่างชนชั้นปัญหาด้อยการศึกษาและอุปสรรคในการแสวงหาความรู้ ปัญหาการอพยพเร่ร่อนย้ายถิ่นฐาน ปัญหาการค้าประเวณีหรือการขายบริการทางเพศและปัญหาหนี้สิน

สำหรับแนวทางในการแก้ปัญหาความยากจน นักเขียนสะท้อนแนวทางในการแก้ปัญหาความยากจนไว้ สามแนวทาง คือ ปรับเปลี่ยนทัศนคติและท่าทีต่อชีวิต ลดช่องว่างความสัมพันธ์ที่ไม่เสมอภาคและให้ความช่วยเหลือเกื้อกูลกัน และสนับสนุนปัจจัยการผลิต