กระจกเงา : โครงการอ่านสร้างชาติ และวัฒนธรรมใหม่ในการบริจาคหนังสือ

       
         

         จรัญ มาลัยกุล นักกิจกรรมหนุ่มแห่งมูลนิธิกระจกเงาเป็นคนที่เชื่อในพลังของการอ่านอย่างแรงกล้า
          เขาเชื่อว่าการอ่านจะทำให้คนมีคุณภาพ และเมื่อคนมีคุณภาพ ประเทศก็จะเปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้น
 เหมือนเช่นที่ชีวิตของจรัญเองก็เปลี่ยน นับแต่ครั้งเก็บถุงกล้วยแขกมาอ่านสมัยเด็กๆ  จึงไม่แปลกที่เขาจะรับอาสามาเป็นหัวหน้า “โครงการอ่านสร้างชาติ” ทำงานด้วยความทุ่มเทเพื่อเป็นสะพานเชื่อมระหว่างผู้บริจาคหนังสือกับผู้อ่านหนังสือ 
          จรัญและอาสาสมัครหนังสือสร้างชาติทุกคนต่างมุ่งหวังให้หนังสือดีๆ ส่งไปถึงมือคนที่ต้องการ ทั้งที่อยู่ในหมู่บ้านห่างไกล ห้องสมุดโรงเรียนในถิ่นทุรกันดาร หรือสถานพยาบาลที่มีเด็กนอนรักษาตัวเป็นเวลานาน
          เพื่อสร้างวัฒนธรรมรักการอ่านขึ้นในสังคมไทย มูลนิธิกระจกเงาจึงร่วมกับแผนงานสื่อสร้างสุขภาวะเยาวชน (สสย.) ซึ่งเป็นแผนงานหนึ่งของ สสส.เปิดรับบริจาคหนังสือ (มือสอง) เมื่อปลายปี 2551  ตั้งเป้าเอาไว้ 1 ล้านเล่ม นั่นคือ โครงการอ่านสร้างชาติเริ่มเดินเครื่องเต็มตัว
         “ความเชื่อที่ว่าคนไทยอ่านหนังสือน้อยเฉลี่ยคนละ 6-8 บรรทัดต่อปีนั้น…จริงๆ คนไทยไม่ใช่ไม่อยากอ่านแต่เราไม่มีหนังสือจะให้อ่าน” หัวหน้าโครงการเล่าถึงอุปสรรคของการอ่าน
            นอกจากจะคิดค้นระบบการรับบริจาคและจัดส่งหนังสือมือสอง (หรือมือสาม-สี่-ห้า) เพื่อประหยัดงบประมาณและเข้าถึงคนที่ต้องการจริงๆ โดยถอดบทเรียนจากกิจกรรมการรับบริจาคที่ผ่านมาของมูลนิธิกระจกเงาและองค์กรการกุศลอื่นๆ แล้ว โครงการอ่านสร้างชาติยังมีความพิเศษ คิดสร้างวัฒนธรรมการบริจาคแบบใหม่ขึ้น ซึ่งหัวใจสำคัญอยู่ตรงที่ “ผู้รับบริจาคต้องเลือกได้”
           วัฒนธรรมการบริจาคหนังสือแบบเดิมๆ ในบ้านเราคือการบรรจุหนังสือที่ไม่ต้องการใส่กล่อง แล้วส่งไปยังที่ที่ (คิดว่า) มีคนต้องการ โดยไม่ได้สนใจว่าผู้รับบริจาคจะมีโอกาสได้เลือกหนังสือที่อยากอ่านหรือไม่
           ทีมงานอาสาสมัครอ่านสร้างชาติจึงได้พัฒนาการจัดการหนังสือมือสองเพื่อให้ผู้รับบริจาคเลือกหนังสือได้ เริ่มต้นจากการคัดสรรเฉพาะหนังสือบริจาคที่มีคุณภาพ ทำระบบข้อมูลหนังสือ สร้างฐานข้อมูลผู้บริจาค นำข้อมูลทุกอย่างขึ้นเว็บไซต์และกระจายข้อมูลไปยังห้องสมุด บรรณารักษ์และคุณครูที่เป็นสมาชิกโครงการ เพื่อให้ผู้รับบริจาครู้ว่าตอนนี้มีหนังสืออะไรอยู่บ้าง และผู้บริจาครู้ว่ามีใครต้องการหนังสือเล่มไหนอยู่บ้าง จากนั้นอาสาสมัครก็จะจัดส่งหนังสือให้ถึงมือผู้รับ
           แล้วถ้าเด็กคนไหนชวนเพื่อนๆ มาเป็นสมาชิกนักอ่านสร้างชาติก็จะได้ “โควต้า” ในการรับหนังสือบริจาคมากขึ้น  โดยทางโครงการจะกำหนดราคาสมมติของหนังสือขึ้น เด็กต้องการหนังสือเล่มไหนก็ต้องเอาโควต้านั้นมาแลกซื้อหนังสือไป  ระบบโควต้านี้ช่วยให้ผู้รับบริจาคเกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของหนังสือ และยังเป็นการช่วยขยายเครือข่ายนักอ่านไปด้วยในตัว
          ถึงวันนี้ โครงการมีหนังสือเข้ามาประมาณ 2 แสนเล่ม บริจาคออกไปประมาณ 90,000 เล่ม ปลายทางเป็นโรงเรียนขนาดเล็กราว 600 แห่ง
โครงการอ่านสร้างชาติยังมีอะไรสนุกๆ และน่าสนใจอีกเยอะ และยังคงต้องการหนังสือบริจาคอีกเป็นจำนวนมาก  สนใจติดต่อ มูลนิธิกระจกเงา 02 941 4194-5 ต่อ 13
 

ผู้เขียน : วิวัฒน์  พันธวุฒิยานนท์