โซจิ ชิมาดะ เจ้าพ่อนิยายฮอนกาคุแห่งญี่ปุ่น

 

โซจิ ชิมาดะ (Soji Shimada) นักเขียนชาวญี่ปุ่นเขียนนวนิยายรูปแบบเฉพาะตัว เป็นแนวการเขียนที่เป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของญี่ปุ่น 

 

ในระยะหลังได้รับความนิยมจนขยายวงกว้างออกไปยังหลายประเทศทั่วโลก โดยนวนิยายแนวที่เขาเขียนนั้นคือ ฮอนกาคุ 

 

ฮอนกาคุ เป็นนวนิยายแนวลึกลับซับซ้อน แต่จะไม่ใช่เรื่องราวที่เกี่ยวกับ 'การฆาตกรรม' หรือ 'ภูตผี-ปีศาจ' ทั่วๆ ไป แต่แนวฮอนกาคุนี้มีอะไรที่พิเศษมากว่านั้น! 

 

นวนิยายแนวสืบสวนสอบสวนทั่วๆ ไปมักจะมีเรื่องประหลาดเกิดขึ้น มีฆาตกร คนร้าย แล้วในตอนจบก็จะต้องมีการคลี่คลายเรื่อง แต่แนวฮอนกาคุนี้จะต้องมีความซับซ้อนที่มากกว่าปกติ มีปริศนาให้ตั้งคำถามอยู่ตลอดทั้งเรื่อง เรียกได้ว่าเป็นนวนิยายแนวตรรกะกลุ่มใหม่ มีลักษณะที่ต้นเรื่องนำเสนอปริศนาที่ดึงดูดใจ ระหว่างดำเนินเรื่องเรื่อยไปถึงตอนสุดท้าย ต้องวิเคราะห์ แก้ปมปริศนาต่างๆ ด้วยทฤษฎี มีเหตุมีผล ซึ่งทฤษฎีที่นำมาใช้ในการแก้ปมปริศนานี้มีระดับมาตรฐานที่แน่นอน จึงแยกการเขียนแนวนี้ออกมาจากประเภทอื่น 

 

โซจิ ชิมาดะ เปรียบการเขียนนวนิยายแนวนี้ว่าเป็นเหมือนกับปลา…"เปรียบเหมือนปลาตัวหนึ่งที่ท่อนหัวจะรวมปมปริศนามากมาย ตรงช่วงกลางจะเป็นช่วงกระดูกของปลา นวนิยายประเภทปลาที่สามารถว่ายน้ำได้โดยเฉพาะท่อนหัวก็มีเหมือนกัน คือนวนิยายแนวสยองขวัญ แต่กว่าที่เราจะได้ผลสรุปสุดท้ายในช่วงหางนั้นต้องวิเคราะห์ปัญหา ปมต่างๆ ในช่วงกลางตัวปลา ถ้าเอาปลาไปเอกซเรย์จะเห็นว่าช่วงกลางของปลานั้นวุ่นวายมาก กว่าจะถึงจุดสุดท้ายที่ช่วงหาง นวนิยายจำพวกนี้คือแนวฮอนกาคุ" 

 

ล่าสุดช่วงงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 37 ที่ผ่านมา โซจิ ชิมาดะ เดินทางมาเยือนเมืองไทย เพื่อเปิดตัวหนังสือของเขา 2 เล่มที่ได้รับการแปลเป็นภาษาไทยนั่นคือ จักรราศีฆาตกรรม (The Tokyo Zodiac Murders) และนักฆ่าแปลกหน้า (Foreign Knight) พร้อมกันนี้เขาได้พูดคุยกับนักอ่านและจุดประกายวรรณกรรมด้วย 

 

0 จุดเริ่มต้นของการเขียนนวนิยายแนวฮอนกาคุเกิดขึ้นได้อย่างไร? 

 

เริ่มเขียนแนวฮอนกาคุตั้งแต่เด็กๆ ในช่วงแรกไม่รู้หรอกว่าเป็นฮอนกาคุหรือไม่ แต่อาศัยการชอบและรักส่วนตัว มันเริ่มตั้งแต่ช่วงประถมที่ชอบเล่าเรื่องราวต่างๆ ให้เพื่อนฟังในช่วงพักกลางวัน จากการนั่งกินข้าวที่น่าเบื่อเป็นความสนุกในการเล่าเรื่อง แถวบ้านที่อยู่เป็นป่า ชอบเล่นซ่อนหากับเพื่อนข้างบ้าน เมื่อเล่าแล้วใส่จินตนาการเพิ่มเติม เพื่อนก็ชอบและขอให้เล่าต่ออยู่ตลอดเวลา เป็นอย่างนั้นเรื่อยมาจนถึงช่วงมหาวิทยาลัย ในช่วงเด็กการเขียนมีข้อจำกัดมาก จะเขียนแนวรักโรแมนติกก็ไม่ได้เพราะยังไม่เข้าใจมากพอ จะเขียนให้ความรู้หรือแนะนำก็ไม่ได้เพราะยังเด็ก ความรู้ไม่มาก แต่ถ้าเป็นแนวสืบสวนสอบสวนก็พอที่จะเริ่มเขียนได้ 

 

0ความแพร่หลายของฮอนกาคุในประเทศต่างๆ เป็นอย่างไรบ้าง? 

 

ความนิยมในการเขียนนวนิยายแนวฮอนกาคุนั้นมีมากในญี่ปุ่น แต่ในระยะหลังได้เริ่มลดลงไป เช่นเดียวกับในประเทศสหรัฐอเมริกาที่ช่วงหนึ่งนวนิยายแนวนี้ได้รับความนิยมอย่างสูง แต่หนึ่งปีผ่านไปความนิยมได้ลดลง การที่ฮอลลีวู้ดสร้างภาพยนตร์ให้เป็นที่นิยมนั้นส่งผลกระทบต่อจำนวนผู้อ่านนวนิยายแนวนี้โดยตรง อีกทั้งแนวฮอนกาคุเป็นแนวที่เขียนยาก ผู้เขียนจึงทำได้แค่สร้างนวนิยายแนวสืบสวนสอบสวนเท่านั้น ยังไม่ใช่แนวฮอนกาคุที่แท้จริง ยอดขายของงานเขียนแนวนี้มีไม่มากเมื่อเทียบกับนวนิยายพาฝันหรือที่เกี่ยวกับการท่องเที่ยว 

 

0นวนิยายทั้งสองเล่มนี้เรื่องไหนมีความเป็นฮอนกาคุมากกว่ากัน? 

 

เหมือนกันทั้งสองเรื่อง แต่เรื่อง 'จักรราศีฆาตกรรม' น่าจะซับซ้อนกว่าเรื่อง 'นักฆ่าแปลกหน้า' เพราะนักอ่านจะพบว่าหญิงสาวทั้ง 6 คนถูกฆ่า เพื่อนำชิ้นส่วนของหญิงสาวทั้ง 6 นั้น มาสร้างผู้หญิงที่สมบูรณ์แบบ ฆาตกรก็ไม่รู้ว่าคือใคร ทำไมถึงทำเช่นนี้ แล้วหญิงสาวที่สมบูรณ์แบบนั้นจะสร้างได้จริงหรือไม่ ผู้อ่านจะต้องคิดตามตลอดทั้งเรื่อง พยายามตอบคำถามที่ผู้เขียนได้แทรกลงไปอยู่ในเรื่องตลอด ซึ่งถือว่าเป็นหัวใจของงานเขียนประเภทฮอนกาคุที่ต้องใช้ตรรกะวิเคราะห์ลงไปในเรื่องด้วย 

 

0ทราบว่ามีการจัดประกวดนวนิยายรางวัลโซจิ ชิมาดะที่จัดขึ้นเป็นครั้งแรกด้วย? 

 

การประกวด 'รางวัลโซจิ ชิมาดะ' เป็นการประกวดนวนิยายที่อยู่ในแนวฮอนกาคุ สืบสวนสอบสวน โดยมีจุดประสงค์เพื่อหานักเขียนรุ่นใหม่ที่มีความสามารถและสร้างให้วรรณกรรมแนวสืบสวนสอบสวนรู้จักกันอย่างแพร่หลาย ในการประกวดผู้เข้าร่วมประกวดไม่จำกัดเชื้อชาติ แต่ผลงานต้นฉบับต้องเป็นภาษาจีนที่เขียนขึ้นเอง ไม่เคยเผยแพร่สู่สาธารณชนมาก่อน เหตุที่เลือกใช้ภาษาจีนในการประกวดมาจากการที่นวนิยายแนวฮอนกาคุกำลังแพร่หลายเป็นอย่างมากที่ไต้หวัน และผมเชื่อว่านักเขียนนวนิยายแนวฮอนกาคุจะสามารถเกิดขึ้นได้ที่นี่ ส่วนในประเทศไทยก็หวังเช่นกันว่าแนวฮอนกาคุจะเป็นที่นิยมและแพร่หลาย จนก่อให้เกิดนักเขียนหน้าใหม่ๆ ขึ้น 

 

0ถ้าสนใจงานเขียนแนวนี้จะมีวิธีการเริ่มต้นอย่างไร? 

 

การเริ่มต้นการเขียนแนวฮอนกาคุที่ดีนั้น ควรจะอ่านนวนิยายแนวนี้ให้เข้าใจเสียก่อนว่ามีลักษณะอย่างไรบ้าง หนังสือเรื่อง 'จักรราศีฆาตกรรม' เป็นต้นแบบอย่างดี ที่ญี่ปุ่นเองก็มีนักเขียนรุ่นหลังหลายคนที่อ่านนวนิยายเรื่องนี้แล้วเกิดแรงบันดาลใจ หันมาเขียนนวนิยายแนวฮอนกาคุ ไต้หวันก็เช่นกัน ผมจึงตัดสินใจที่จะจัดตั้งรางวัลโซจิ ชิมาดะขึ้นที่ไต้หวัน และหวังว่าในการประกวดครั้งหน้าจะมีฉบับที่ส่งไปจากเมืองไทยด้วย 

 

0รางวัลนี้จะมีการตัดสินและประกาศผลเมื่อไหร่? 

 

รางวัลนี้จะมีการประกาศผลในเดือนกันยายนที่จะถึงนี้ พร้อมกับการแสดงงานนิทรรศการของผมในวันที่ 4 กันยายนด้วย ต้นเดือนจะประกาศหนังสือ 3 เล่มสุดท้ายที่เข้ารอบ เรื่องที่ได้รับการคัดเลือกเรื่องสุดท้ายจะถูกแปลออกเป็น 3 ภาษาทั้ง จีน ญี่ปุ่น และไทย วางขายที่ไต้หวัน จีน ญี่ปุ่น และไทย พร้อมกันเลย จากวันที่ประกาศรับส่งผลงานจนถึงวันสุดท้ายมีเวลาเตรียมของนักเขียนเพียงแค่สิบเดือนเท่านั้น แต่กลับมีผู้ส่งผลงานมามากถึง 60 เล่ม จากไต้หวัน 37 เรื่อง ฮ่องกง 5 เรื่อง อิตาลี อเมริกา และแคนาดา ประเทศละ 1 เรื่อง ที่เหลือเป็นของประเทศจีน แต่ที่น่าแปลกใจคือเรื่องที่ส่งมาจากหลากหลายประเทศนั้น มีเพียงเรื่องที่มาจากไต้หวันเท่านั้นที่เป็นแนวฮอนกาคุ ที่เหลือเป็นแค่แนวสืบสวนสอบสวนธรรมดาเท่านั้น ตอนนี้คณะกรรมการกำลังพิจารณาตัดสินกันอยู่ 

 

0หลักเกณฑ์สำคัญคือต้องเป็นแนวฮอนกาคุเท่านั้น? 

 

 

หลักเกณฑ์ในการคัดเลือกมีหัวใจหลักคือต้องเป็นแนวฮอนกาคุอย่างแท้จริงเท่านั้น ปัญหาใหญ่ในการตัดสินคือการที่เป็นคนญี่ปุ่นอ่านภาษาจีนไม่ออก ต้องให้อาจารย์ที่มหาวิทยาลัยโตเกียวเป็นผู้แปลให้ แม้ว่าการแปลนั้นภาษาจะไม่ค่อยดีเท่าไหร่ก็ตาม ในการตัดสินจะให้ส่งโครงเรื่องมาทั้งสิบเรื่องสุดท้าย โดยในโครงเรื่องต้องประกอบไปด้วยปมปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้น แนวทางในการดำเนินเรื่อง การสร้างปมสงสัยไปสู่การคลี่คลายเรื่อง และจุดจบของเรื่องว่ามีการคลี่คลายอย่างไร จริงๆ แล้วดูแค่โครงเรื่องก็จะรู้แล้วว่าหนังสือเล่มนี้จะดีหรือไม่ เหมือนเวลาที่เขียนหนังสือสิ่งแรกที่ต้องทำคือวางโครงเรื่องไว้ก่อน เรียบเรียงว่าจะมีปัญหาอะไร ผูกปมอย่างไรให้ชวนติดตาม และสุดท้ายคลี่ปมปัญหาอย่างไร เท่านี้ก็จะดูได้แล้วว่าหนังสือเล่มนี้จะน่าสนใจหรือไม่ 

 

0ในฐานะที่เป็นทั้งผู้จัดตั้งและเจ้าของรางวัลนั้นมีส่วนร่วมในการตัดสินอย่างไรบ้าง? 

 

การที่เป็นผู้ตัดสินคนสุดท้ายถือว่าเป็นเรื่องดีอย่างมาก เนื่องจากไม่ได้รับอิทธิพลจากคนอื่น ไม่ต้องฟังว่าเล่มนั้นดี เล่มนี้ไม่ดี โดยจะดูจากโครงเรื่องใหญ่เป็นหลัก หากเล่มนี้แก้ตรงนี้ทุกอย่างก็จะสมบูรณ์แบบก็จะเลือกหนังสือประเภทนี้มากกว่าเล่มที่มีเกณฑ์บางอย่างดีมาก แต่หลายๆ อย่างธรรมดา จะเลือกที่อยู่ในเกณฑ์กลางๆ แต่มีความกลมกลืนเป็นหลัก 

 

0ทำไมถึงเลือกไต้หวันเป็นที่จัดงานประกวดครั้งแรกแทนที่จะเป็นญี่ปุ่น? 

 

เนื่องจากประเทศไต้หวันไม่ค่อยมีนโยบายส่งเสริมนักเขียนภายในประเทศของตัวเอง การจัดนิทรรศการทางการเขียนไม่แพร่หลาย มีแต่การแปลหนังสือจากต่างประเทศ จึงเกิดความเป็นห่วงคนไต้หวันว่าคนที่มีความสามารถจะไม่ได้แสดงความสามารถเท่าที่ควร ต้องการที่จะหยิบยื่นโอกาสอันดีนี้ให้ จึงส่งเสริมให้จัดการประกวดงานครั้งนี้ที่ไต้หวัน ถ้าจะจัดเฉพาะไต้หวันเพียงอย่างเดียวก็คงจะแคบไป จึงตัดสินใจให้เข้าร่วมหลายประเทศและแปลรางวัลชนะเลิศเป็นหลายภาษาเพื่อเปิดโอกาสให้แก่นักเขียนที่มีความสามารถในไต้หวัน 

 

0วันนี้ชาวญี่ปุ่นยกย่องให้คุณเป็นบิดาแห่งแนวฮอนกาคุแล้วจริงๆ ใครคือต้นแบบของคุณ? 

 

บุคคลที่เป็นแบบอย่างคนสำคัญคือ 'เชอร์ล็อก โฮล์มส์' (Sherlock Holmes) อ่านหนังสือของเชอร์ล็อก โฮล์มส์มาตั้งแต่เด็ก ศึกษาทุกรายละเอียด ประโยคหลายประโยคยังคงจำได้จนทุกวันนี้ อ่านครบทุกเล่ม เล่มละหลายๆ ครั้ง เพื่อให้รู้ว่าจุดประสงค์ที่ต้องการสื่อคืออะไร แนวการเขียนและบุคลิกตัวละครในการเขียนปัจจุบันก็ได้แบบอย่างมาจากเชอร์ล็อก โฮล์มส์ ต้นแบบที่เป็นคนญี่ปุ่นก็มีเช่นกัน คือ 'ฮาชิโมโตะ เซอิโจ' 

 

0นอกจากเป็นนักเขียนแล้วยังเป็นคนชอบทำงานอดิเรกหลากหลายมากและความสนใจเหล่านี้มีอิทธิพลกับงานเขียนอย่างไรบ้าง? 

 

 

ผมมีความสนใจที่หลากหลายทั้งด้านจิตวิทยา ดนตรี โหราศาสตร์ ทำให้เกิดความหลากหลายในงานเขียน เมื่อหลายปีที่แล้วมีความสนใจในเรื่องโทษประหาร ก็ได้เขียนงานออกมาเป็นแนววิเคราะห์ วิจารณ์การประหาร ซึ่งได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก ตัวละครเอกในแต่ละเรื่องก็จะมีบุคลิกและลักษณะนิสัยคล้ายๆ กับผมเองคือมีงานอดิเรกที่คล้ายๆ กัน ชอบดูดวง เก็บตัว และตัวละครเอกจะมีอายุที่เพิ่มมากขึ้นไปตามอายุจริงของผม ทำให้ผู้อ่านรู้สึกว่าตัวละครนี้มีชีวิตอยู่จริง 

 

0ทราบว่าปัจจุบันนี้ไปอยู่อเมริกาซึ่งการย้ายที่อยู่มีส่วนกับการเขียนบ้างไหม? 

 

ตอนนี้อาศัยอยู่ที่ ลอสแองเจลิส ประเทศสหรัฐอเมริกา หนังสือที่เขียนก็จะมีเรื่องราวเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นที่นั่น ฉากและบรรยากาศก็จะเป็นแบบตะวันตก ผมชอบที่จะไปเขียนงานที่ต่างประเทศ เพราะถ้าอยู่ญี่ปุ่นผมจะเขียนงานไม่ค่อยได้ จะต้องรับโทรศัพท์แล้วเข้าสังคมอยู่เสมอ เมื่อผมไปอยู่ต่างประเทศและไม่มีคนรู้จัก ผมจะได้ใช้เวลาเพื่องานเขียนโดยตรง 

 

0คุณอยากฝากอะไรถึงผู้อ่านชาวไทยบ้าง? 

 

อยากจะฝากผลงานของทั้งสองเล่มไว้กับนักอ่านคนไทย เชื่อมั่นว่าหากคนไทยได้อ่าน 'จักราศีฆาตกรรม' และ 'นักฆ่าแปลกหน้า' แล้วเข้าใจในเนื้อหาเข้าใจในรายละเอียดอย่างลึกซึ้งแล้วละก็..ประเทศไทยจะเกิดนักเขียนแนวฮอนกาคุขึ้นได้อย่างแน่นอน นักวิจารณ์ต้องอ่านหนังสือเป็นร้อยๆ เล่มกว่าที่จะวิจารณ์ได้ 

 

 

แต่นักเขียนอ่านเพียงเล่มเดียวแล้วเข้าใจอย่างลึกซึ้งก็เพียงพอที่จะเขียนงานเขียนที่ดีออกมาได้ 0 

 

 

 

////////////////////////////////////// 

 

โซจิ ชิมาดะ (Soji Shimada) นักเขียนนวนิยายสืบสวนสอบสวนแนวฮอนกาคุมือทองของญี่ปุ่น ผลงานเขียนของเขาได้รับความนิยมมาเกือบสามศตวรรษ ก่อนจะก้าวขึ้นมาเป็นนักเขียนนั้น โซจิ ชิมาดะ เป็นทั้งนักดนตรี จิตรกร นักออกแบบ และคอลัมนิสต์เขียนเกี่ยวกับโหราศาสตร์ในหนังสือพิมพ์อีกด้วย 

 

นวนิยายเรื่อง จักรราศีฆาตกรรม (The Tokyo Zodiac Murders) เป็นนวนิยายชุดนักสืบ 'คิโยะชิ มิตะไร' เล่มแรกที่วางจำหน่ายและได้รับความนิยมทันที เขาเขียนหนังสือชุดนี้ออกมาอีกมากกว่า 20 เรื่อง รวมทั้งอีกชุดหนึ่งที่ได้รับความนิยมไม่น้อยไปกว่ากันคือชุด 'นักสืบโยชิกิ' เขาปลุกกระแสความนิยมนวนิยายสืบสวนสอบสวนแนวฮอนกาคุขึ้นในประเทศญี่ปุ่นตั้งแต่ทศวรรษ 1980 จนได้รับสมญาว่าเป็น 'เจ้าแห่งเรื่องลึกลับ' 

 

โซจิ ชิมาดะให้ความสำคัญกับการเรียงร้อยถ้อยคำและการวางโครงเรื่องมาก เขาจะเลือกคำที่สละสลวยให้ความหมายและมีนัยซึ่งจะส่งผลต่อความเข้าใจในเนื้อเรื่องและอุปนิสัยของตัวละคร รวมทั้งความลึกลับที่ซ่อนอยู่ตั้งแต่ต้นจนคลี่คลายได้ในช่วงท้าย และผลงานของเขาได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่องมายาวนานร่วม 30 ปี 

 

นี่เป็นครั้งแรกที่ผลงานของนักเขียนระดับแนวหน้าของญี่ปุ่นถูกนำเสนอสู่นักอ่านชาวไทย โดยฝีมือการแปลของ 'สุวรรณา อะระอิ' นั่นเอง 

 

 

Life Style : Read & Write 

วันที่ 27 เมษายน 2552 

กรุงเทพธุรกิจ