งานวิจัย : การศึกษาเชิงวิเคราะห์บทละครนอกพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงเธอกรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์

จตุพร มีสกุล  (2540)นิสิตปริญญาโท สาขาภาษาไทย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ทำวิจัยเรื่องการศึกษาเชิงวิเคราะห์บทละครนอกพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงเธอกรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์ โดยศึกษาจำนวน 5 เรื่อง ได้แก่ เรื่องแก้วหน้าม้า ไกรทอง เทวัญนางคุลา มณีพิชัย และสุวรรณหงส์ ในด้านที่มาของเรื่อง ลักษณะเนื้อหา ตัวละคร แนวคิด คำประพันธ์ และการใช้ถ้อยคำ สำนวนโวหาร ผลการศึกษาพบว่า พระนิพนธ์บทละครนอกส่วนใหญ่เป็นการนิพนธ์ขึ้นใหม่ตามเค้าเรื่องบทละครนอกสมัยอยุธยาและเค้าเรื่องเดิม แต่สร้างตัวละครให้มีลักษณะโดดเด่นขึ้นและปรับเปลี่ยนเรื่องให้เหมาะแก่การแสดงละครนอก กวีนิพนธ์เรื่องที่มีตัวเอกฝ่ายหญิงเป็นตัวละครสำคัญที่สุดและเป็นตัวดำเนินเรื่อง ด้านแนวคิดพระนิพนธ์บทละครนอกทุกเรื่องให้ความสำคัญแก่ศักยภาพของมนุษย์ว่าสามารถแก้ไขปัญหาชีวิตได้ด้วยคุณธรรม สติปัญญาและความสามารถของตน ด้านลักษณะคำประพันธ์และการใช้ถ้อยคำสำนวน ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีอยุธยาและวรรณคดีร่วมสมัยแต่กระนั้นก็มีลักษณะเด่นคือ ใช้ลำนำพื้นบ้านร่วมกับกลอนบทละคร การใช้สำนวนไทยที่ดัดแปลงขึ้นใหม่และการใช้ถ้อยคำสำนวนที่สะท้อนภาพสังคมในสมัยที่แต่ง 

จตุพร มีสกุล. (2540).การศึกษาเชิงวิเคราะห์บทละครนอกพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงเธอกรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์. วิทยานิพนธ์ อ.ม. (ภาษาไทย). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. อาจารย์ที่ปรึกษา: รศ.ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต

 

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายในการศึกษาบทละครนอกพระราชนิพนธ์ในกรมหลวงภูาเนตรนรินทรฤทธิ์ จำนวน 5 เรื่อง ได้แก่ เรื่องแก้วหน้าม้า ไกรทอง เทวัญนางคุลา มณีพิชัย และสุวรรณหงส์ ในด้านที่มาของเรื่อง ลักษณะเนื้อหา ตัวละคร แนวคิด คำประพันธ์ และการใช้ถ้อยคำ สำนวนโวหาร 

 

ผลการศึกษาพบว่า พระนิพนธ์บทละครนอกส่วนใหญ่เป็นการนิพนธ์ขึ้นใหม่ตามเค้าเรื่องบทละครนอกสมัยอยุธยาและเค้าเรื่องเดิม แต่สร้างตัวละครให้มีลักษณะโดดเด่นขึ้นและปรับเปลี่ยนเรื่องให้เหมาะแก่การแสดงละครนอก กวีนิพนธ์เรื่องที่มีตัวเอกฝ่ายหญิงเป็นตัวละครสำคัญที่สุดและเป็นตัวดำเนินเรื่อง กล่าวคือ ตัวเอกฝ่ายหญิงมักมีคุณสมบัติเด่นเหนือกว่าตัวเอกฝ่ายชายทุกด้าน โดยเฉพาะฝีมือในการรบและคุณธรรม ส่วนตัวเอกฝ่าชายมีนิสัยอ่อนแอและขลาดเป็นการนำเสนอตัวละครที่มีลักษณะต่างไปจากขนบเดิม ยกเว้นไกรทองเพียงเรื่องเดียวเท่านั้น ที่มีตัวเอกฝ่ายชายเป็นแกนของเรื่องและมีบทบาทเด่นกว่าตัวเอกฝ่ายหญิง

 

ด้านแนวคิดพระนิพนธ์บทละครนอกทุกเรื่องให้ความสำคัญแก่ศักยภาพของมนุษย์ว่าสามารถแก้ไขปัญหาชีวิตได้ด้วยคุณธรรม สติปัญญาและความสามารถของตน ด้านลักษณะคำประพันธ์และการใช้ถ้อยคำสำนวน ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีอยุธยาและวรรณคดีร่วมสมัยแต่กระนั้นก็มีลักษณะเด่นคือ ใช้ลำนำพื้นบ้านร่วมกับกลอนบทละคร การใช้สำนวนไทยที่ดัดแปลงขึ้นใหม่และการใช้ถ้อยคำสำนวนที่สะท้อนภาพสังคมในสมัยที่แต่ง เนื่องจากพระนิพนธ์บทละครนอกมีเนื้อเรื่องที่สนุกสนาน ปรับเปลี่ยนเนื้อเรื่องและบทบาทตัวละครให้สอดคล้องแก่การแสดงได้ดี และใช้ภาษาที่สื่อความได้ชัดเจนทำให้พระนิพนธ์บทละครนอกเป็นวรรณคดีที่มีคุณค่า เหมาะสมทั้งแก่การอ่านเพื่อความบันเทิงและการนำไปใช้แสดงละครซึ่งเห็นประจักษ์ชัดมาจนกระทั่งสมัยปัจจุบันนี้ เพราะกรมศิลปากรได้นำพระนิพนธ์บทละครนอกมาใช้แสดงให้ประชาชนได้ชมหลายครั้ง